Katalog praw własności intelektualnej z omówieniem

---

IP Box to 5% podatku od dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (kwalifikowanych IP) podlegających ochronie prawnej, wytworzonych lub ulepszonych w ramach działalności badawczo-rozwojowych. Czy wiesz, które prawa własności intelektualnej pozwalają na skorzystanie z obniżonego podatku?

Prawo własności intelektualnej a IP Box

Jednym z warunków skorzystania z IP BOX, jest ochrona prawna wytworzonego lub ulepszonego prawa własności intelektualnej. Jeśli to prawo nie będzie podlegało ochronie, wtedy nie może być rozpatrywane dla celów IP Box.

Ochrona prawna rozpoczyna się w dniu jej przyznania przez odpowiedni organ lub z mocy prawa (np. autorski program komputerowy).

I właśnie takie prawo własności intelektualnej, które uzyskało ochronę prawną nazywamy kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, wobec którego zastosowanie ma IP BOX.

Powyższe oznacza, że jeśli przedsiębiorca otrzymał ochronę dla prawa własności intelektualnej, wtedy ma prawo do ubiegania się o IP Box, czyli zastosowania 5% stawki podatku dla dochodu ze sprzedaży/komercjalizacji tego prawa. Jeśli zaś nie uzyskał ochrony – nie przysługuje mu IP Box, pomimo że spełnione są inne warunki (wytworzenie lub ulepszenie prawa własności intelektualnej w ramach działalności badawczo-rozwojowej). 

W ustawie wymienionych jest osiem praw własności intelektualnych, z których dochód może być opodatkowany 5-procentową stawką podatku. Są to: patent, prawo ochronne na wzór użytkowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, prawo z rejestracji topografii układu scalonego, dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy, prawo z rejestracji produktu leczniczego, prawo z ustawy o ochronie prawnej odmian roślin oraz autorskie prawo do programu komputerowego.

Autorskie prawo do programu komputerowego jest tematem dosyć obszernym, dlatego zagadnienie to zostało poruszone w osobnym artykule: Autorskie prawo do programu komputerowego IP Box. 

Natomiast w bieżącym artykule omówimy cztery następujące kwalifikowane IP;  patent, wzór użytkowy, wzór przemysłowy, topografię układu scalonego. Regulacje w tym zakresie znajdziemy w ustawie Prawo własności przemysłowej.

Trzy pozostałe prawa własności intelektualnej nie wzbudzają zaciekawienia wśród jednosobowych działalności, dlatego pozwolimy sobie tę tematykę ominąć.

Patent

Patent to prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy. Jest on udzielany na wynalazki, które:

• są nowe, 
• posiadają poziom wynalazczy – czyli wynalazek ten nie wynika dla eksperta w sposób oczywisty, ze stanu techniki
• nadają się do przemysłowego stosowania – czyli mają praktyczną użyteczność

Do wynalazków możemy zaliczyć np.:

• urządzenia,
• produkty,
• sposoby,
• zastosowania.

Za wynalazki nie uważa się m.in:

• programów komputerowych,
• odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych
• wytworów o charakterze jedynie estetycznym,
• schematów, zasad i metod przeprowadzania procesów myślowych, rozgrywania gier lub prowadzenia działalności gospodarczej

Patent na wynalazek udziela Urząd Patentowy (UP) w drodze decyzji warunkowej, po stwierdzeniu, że są spełnione warunki wymagane do uzyskania ochrony.  Patent na wynalazek trwa dwadzieścia lat od daty dokonania zgłoszenia oraz podlega wpisowi do rejestru patentowego.

Prawo ochronne na wzór użytkowy

Prawo ochronne na wzór użytkowy, to prawo wyłącznego korzystania z takiego wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy.

Wzór użytkowy to, nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu lub budowy przedmiotu o trwałej postaci, które ma praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów. 

Wymóg trwałej postaci przedmiotu jest spełniony również wtedy, gdy wytwór według wzoru użytkowego zmienia swoją postać w związku z korzystaniem zgodnie z przeznaczeniem (zużywanie się wyrobu).

Prawa ochronnego na wzór użytkowy udziela UP po stwierdzeniu, że spełnione są warunki do uzyskania ochrony. Trwa ona dziesięć lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym oraz podlega wpisowi do rejestru wzorów użytkowych.

Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego

Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, to prawo do wyłącznego korzystania z tego wzoru w sposób zarobkowy i zawodowy.

Wzór przemysłowy, to nowa postać wytworu, posiadająca indywidualny charakter wyrażony poprzez np. cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę, materiał wytworu, ornamentację itp.

Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne, kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.

Wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór już mu znany, udostępniony publicznie.

Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji w formie świadectwa ochronnego, które jest ważne dwadzieścia pięć lat od daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Udzielone prawa podlegają wpisowi do rejestru wzorów przemysłowych.

W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy, patent lub prawo ochronne, przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba że strony ustaliły inaczej.

Prawo z rejestracji topografii układu scalonego

Prawo z rejestracji topografii układu scalonego, to prawo do wyłącznego korzystania z topografii w sposób zarobkowy lub zawodowy.

Topografia układu scalonego (topografia), to rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób, rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego. Na topografię udzielane jest prawo z rejestracji. 

Prawo ochronne na topografię układu scalonego udziela się, gdy topografia jest oryginalna, czyli jest wynikiem pracy intelektualnej twórcy i nie jest powszechnie znana w chwili jej powstania.

Zaś na topografię składającą się z elementów powszechnie znanych udziela się prawa z rejestracji tylko w takim zakresie, w jakim kombinacja tych elementów jest oryginalna.

Prawo z rejestracji topografii nie przysługuje (choćby topografia była oryginalna):

• jeżeli przed zgłoszeniem w UP, dana topografia była wykorzystywana jawnie w celach handlowych dłużej niż dwa lata,
• jeżeli od dnia jej dokonania i utrwalenia w dowolnej formie minęło 15 lat, nawet jeśli nie była ona wykorzystywana w celach handlowych.

Prawa ochronnego na topografię udziela UP, jeżeli po sprawdzeniu zgłoszenia nie stwierdzi przeszkód formalnych do uzyskania prawa z rejestracji topografii.

Ochrona topografii ustaje po dziesięciu latach od wprowadzenia topografii układu scalonego do obrotu lub od daty zgłoszenia topografii w Urzędzie Patentowym – w zależności, od tego, który z tych terminów upływa wcześniej. Udzielone prawa z rejestracji topografii podlegają wpisowi do rejestru topografii układów scalonych.

Topografie układów scalonych chronione są prawem z rejestracji, co oznacza, że w toku procesu rejestracji Urząd Patentowy dokonuje tylko badania formalnoprawnego, nie przeprowadzając badania merytorycznego (w zakresie np oryginalności, funkcjonalności itp).