Ulepszanie programów komputerowych a IP Box

Zgodnie z art. 30 ca ustawy o PIT, IP Box przysługuje na kwalifikowane prawa własności intelektualnej (kwalifikowane IP), które zostały wytworzone, rozwinięte lub ulepszone w ramach prac badawczo-rozwojowych. O ile nie ma wątpliwości, co do korzystania z IP Box przez wytwarzających kwalifikowane IP, to takie już się pojawiają przy stosowaniu IP Box przez osoby ulepszające programy komputerowe. Kiedy zatem ulepszanie programów komputerowych podlega pod IP Box, a kiedy ulepszanie jest wyłączone z tej preferencji podatkowej?

Żeby zrozumieć, kiedy IP Box przysługuje lub nie przysługuje dla ulepszających programy komputerowe, należy sięgnąć do “definicji” czym jest program komputerowy oraz czym jest ulepszenie. A następnie zestawić je z ogólnym założeniem preferencji IP Box, które to przysługuje do dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Jak rozumieć ulepszenie dla celów IP Box?

Spoglądając do Objaśnień Ministra Finansów w sprawie IP Box, czytamy, że:

“rozwinięcie lub ulepszenie (…) oznacza w szczególności rozbudowanie, poszerzenie zakresu funkcjonalnego albo użyteczności już istniejącego kwalifikowanego IP, niezależnie od tego, czy podatnik uzyskał dodatkową ochronę na to rozwinięcie lub ulepszenie. Decydującym determinantem jest tutaj aspekt faktyczny rozumiany jako rozwinięcie lub ulepszenie istniejącego kwalifikowanego IP w dowolnej postaci, o ile działania te prowadzą do poprawy użyteczności albo funkcjonalności już istniejącego kwalifikowanego IP. Takie rozumienie wynika wprost z użycia słowa „ulepszonego”: ulepszać zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN oznacza ‘zmienić coś tak, żeby stało się bardziej użyteczne lub funkcjonalne’”.

Rozwój, czy ulepszenie może dotyczyć nie tylko samego produktu (np. rozbudowania, czy dodania nowej funkcjonalności), ale także sposobu wdrożenia, czy nowego zastosowania w praktyce danego przedmiotu.

Powyższe oznacza, że jako ulepszenie (rozwój) można rozumieć takie prace badawczo-rozwojowe, które doprowadziły do np. poszerzenia zakresu funkcjonalnego, czy użyteczności kwalifikowanego IP, dzięki którym można np. wdrożyć lub znaleźć nowe zastosowanie dla istniejącego już kwalifikowanego IP.

A jak rozumieć program komputerowy?

Program komputerowy nie jest zdefiniowany w żadnym akcie prawnym, dlatego ponownie musimy spojrzeć do przytoczonych wcześniej Objaśnień Ministra Finansów, które wskazują, że jako program komputerowy w kontekście IP Box należy rozumieć:

“zestaw instrukcji (rozkazów) przeznaczonych do wykonywania bezpośrednio lub pośrednio w komputerze czynności w celu osiągnięcia określonego rezultatu. Zbiór instrukcji może być wyrażony znakiem językowym, symbolami matematycznymi lub nawet znakami graficznymi.” 

Dla celów IP Box,  “program komputerowy” jest zamiennie używany z pojęciem “oprogramowanie”, “program”. Jeśli jesteś szerzej zainteresowany tym zagadnieniem, przeczytaj:  Autorskie prawo do programu komputerowego IP BOX.

Kiedy IP box dla ulepszających programy komputerowe?

Ulepszanie programów komputerowych podlega pod IP Box, jeśli przedsiębiorca dokonuje ulepszenia w swojej własności, jest właścicielem programu (np. posiada do ulepszanego produktu prawa autorskie).

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy osoba ulepszająca program komputerowy korzysta z niego na podstawie umowy, w której zastrzeżono wyłączność korzystania z tego prawa (np. w ramach licencji wyłącznej), jednak nie jest jego właścicielem. W takim przypadku ulepszanie programu komputerowego może podlegać pod IP Box. Takie sytuacje mogą się zdarzać, gdy np. prace badawczo-rozwojowe są wykonywane na zlecenie innego podmiotu (powiązanego lub niepowiązanego).

Kolejną sytuacją, kiedy możliwe jest skorzystanie z IP BOX przez ulepszających programy komputerowe, jest powstanie w ramach prac badawczo-rozwojowych (w ich efekcie) rozwiniętych i ulepszonych części oprogramowania (np. kodów źródłowych, nowych funkcjonalności), które stanowią samodzielny, odrębny przedmiot ochrony, czyli autorski program komputerowy, a prawa do niego ma twórca “ulepszenia”. (interpretacja z 1.02.2021: 113-KDIPT2-2.4011.859.2020.2.KR).

Przykład 1.

Pan Michał dostał zlecenie od Klienta na ulepszenie programu komputerowego należącego do Klienta. Ulepszenie zostało dokonane poprzez dodanie nowej funkcjonalności, a prace miały charakter prac badawczo-rozwojowych oraz twórczy. W efekcie, pan Michał stworzył nowy utwór, do którego przysługują mu prawa autorskie (jest on właścicielem utworu), które następnie zbył na rzecz Klienta.

Pan Michał może zastosować IP Box do wynagrodzenia za ulepszenie programu komputerowego, ponieważ w wyniku ulepszenia stworzył samodzielny przedmiot ochrony.

Kiedy IP Box nie przysługuje dla ulepszających programy komputerowe?

Jednym z podstawowych warunków, jakie musi spełniać programista, aby mógł skorzystać z IP Box jest przysługiwanie mu praw autorskich do programu komputerowego. 

Co oznacza, że w zasadzie nie można stosować 5-procentowej stawki podatku, jeśli przychód nie jest związany z powstaniem nowego oprogramowania, tylko modyfikacją/ulepszeniem programu już istniejącego i podlegającego (już) ochronie prawnej. Bowiem jest to jedynie ulepszenie, a nie stworzenie nowego przedmiotu ochrony. 

Jeśli zatem programista –  zdaniem organów podatkowych – rozwija i ulepsza program komputerowy, stworzony wcześniej przez inny podmiot (firmę, osobę) i podlegający już ochronie prawnej, to uzyskuje jedynie wynagrodzenie za efekty swoich prac badawczo-rozwojowych, to do tej części wynagrodzenia (za ulepszenie) nie może zastosować IP BOX. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy przedsiębiorca posiada licencję wyłączną – wtedy co do zasady, ulepszenie może zakwalifikować do IP Boxa. Więcej w tym temacie przeczytasz w nagłówku “Kiedy IP box dla ulepszających programy komputerowe?”

Z takim stanowiskiem można się spotkać m.in. :

• w interpretacji z 1.02.2021 o sygnaturze: 0113-KDIPT2-2.4011.859.2020.2.KR, w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że  „Skoro podatnik ulepsza lub rozwija kwalifikowane IP, którego własności nie posiada, to nie może go zbyć. Zbywa on co najwyżej efekty swoich prac badawczo-rozwojowych związanych z ulepszeniem „cudzego” IP. Gdyby zbywał IP, to oznaczałoby, że wytworzył nowe IP, a nie ulepszył już istniejące. Innymi słowy, własność ulepszenia bez własności kwalifikowanego IP nie daje prawa do skorzystania z preferencji, ponieważ trudno przyjąć, że podatnik, który ulepszył na przykład autorskie prawa do IP może zbyć czy udzielić licencji na program komputerowy skoro nie jest właścicielem „całego IP” (programu komputerowego), tylko jest właścicielem efektów prac związanych z jego ulepszeniem”. 
  
  
• w wyroku WSA z 29.10.2020  w Szczecinie o sygnaturze: I SA/Sz 619/20, w którym Sąd stwierdził, że „skoro z opisu zdarzenia wynika, że upgrade nie jest samodzielnym oprogramowaniem komputerowym, a w efekcie rozwijania/ulepszenia przez wnioskodawcę programów M. i C. nie powstaje samodzielny program komputerowy, uzyskany przez skarżącego dochód z tytułu odpłatnego przeniesienia na zleceniodawcę praw autorskich do części oprogramowania niestanowiących kwalifikowanego prawa własności intelektualnej nie może być zakwalifikowany do dochodów z kwalifikowanego IP”.

Przykład 2.

Pan Marek wytworzył oprogramowanie komputerowe oraz sprzedał prawa autorskie na rzecz Klienta – firmy ABC. Następnie firma ABC udostępniła dane oprogramowanie panu Markowi, aby je ulepszył. Czy ulepszenie programu komputerowego podlega pod IP Box?

Nie. Pan Marek nie może zastosować IP Box dla ulepszonego programu komputerowego, ponieważ wcześniej (zanim je ulepszył) wyzbył się prawa własności/praw autorskich w konsekwencji czego ulepszenie dotyczyło cudzej własności.

Przykład 3.

Pani Anna dostała zlecenie od klienta – firmy DEF, aby ulepszyła oprogramowanie wytworzone przez osobę trzecią. Czy Pani Anna może skorzystać z Ip Box z tytułu ulepszenia programu komputerowego?

Nie. Pani Annie nie przysługuje IP Box, ponieważ dokonuje modyfikacji/ulepszenia w cudzej własności, oprogramowaniu, którego uprzednio nie wytworzyła. A w wyniku ulepszenia nie powstał samodzielny przedmiot ochrony, odrębne oprogramowanie.

Podsumowując, kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, na które można rozliczać IP Box musi być autorski program komputerowy (spełniać zarówno wymóg twórczości, przysługiwania praw autorskich, jak i wpisywać się w definicję programu komputerowego).

Powyższe oznacza, że co do zasady, osoba ulepszająca program komputerowy może skorzystać z IP Box, jeśli jest właścicielem oprogramowania i to jej przysługują prawa autorskie. Jeśli natomiast programista ulepsza jedynie cudze programy (nie ma do nich praw autorskich, bo np. już je przeniósł na zleceniodawcę), to takiego rodzaju ulepszenie programów komputerowych nie podlega pod IP Box. 

Poznaj nowoczesny i prosty w obsłudze program do faktur.

Powyższa treść ma na celu zrozumieć ogólną ideę, kiedy ulepszający program komputerowy może skorzystać z IP Box. Tekst został oparty na Objaśnieniach MF, przepisach oraz niektórych interpretacjach indywidualnych. Ponieważ przepisy są stosunkowo nowe, nie ma jeszcze utrwalonej praktyki stosowania, a interpretacje indywidualne zostały wydane dla konkretnych osób i ich sytuacji – to aby mieć pewność, czy możemy zastosować IP BOX, najlepiej wystąpić o interpretację podatkową dla siebie.